Frank de Wit, voorzitter van Water, Land & Dijken
“Trots ben ik op aanpassingen die er gedaan zijn om de leefomgeving van de weidevogels te verbeteren in de vorm van vocht, voedsel en veiligheid door bijvoorbeeld mozaïek en last-minute beheer en plas-dras percelen”.
Passie, enthousiasme en flexibiliteit
Het staat me nog scherp op het netvlies. 12 maart 2020. Walter Menkveld, onze directeur, belt me op. Het ziet er naar uit dat er een persconferentie komt vanavond van het kabinet, waar de kans bestaat dat er een lockdown komt om het oprukkende coronavirus te temperen.
Nu stond voor die avond de startavond gepland voor het nieuwe weidevogelseizoen. Alles was voorbereid om met boeren en vrijwilligers er een mooie avond van te maken in Hotel De Rijper Eilanden.
Wat doen we: door laten gaan of het zekere voor het onzekere nemen en het annuleren. Voor toen een moeilijke beslissing. “Het valt misschien wel mee, wat een gedoe, wat doen we anders in plaats van de startavond?” Gelukkig hebben we de avond geannuleerd. Het coronavirus heeft vanaf toen veel dingen in 2020 beïnvloed.
We hebben als Water, Land & Dijken snel geschakeld, ons aangepast en steeds gekeken naar wat er wel kon. Mede door de enorme flexibele inzet van onze medewerkers en vrijwilligers is het weidevogelseizoen, maar ook de rest van het jaar, goed verlopen. Want het voorjaar was niet makkelijk voor onze weidevogels. Het was droog maar door de inzet van onze leden, vrijwilligers en veldmedewerkers hebben we er het beste van gemaakt. Trots ben ik op aanpassingen die er gedaan zijn om de leefomgeving van de weidevogels te verbeteren in de vorm van vocht, voedsel en veiligheid door bijvoorbeeld mozaïek en last-minute beheer en plas-dras percelen.
Zoals u in dit jaarverslag kunt lezen hebben we een actief en een financieel goed lopend jaar achter de rug. Niet alleen door de enorme en flexibele inzet van onze medewerkers, doordat ze allemaal vanuit huis moesten werken, maar ook door de verbreding van het aantal projecten die we uitgevoerd hebben. De vijf thema’s van ons beleidsplan worden al meer gevuld met zinvolle actuele en belangrijke projecten, die er toe doen voor onze leden. Hiermee blijkt dat onze vereniging een goede plek heeft in het uitvoeren en ondersteunen van deze projecten zodat de leden hiervan kunnen profiteren en hun bedrijf verder kunnen ontwikkelen.
In 2020 werd soms ook zichtbaar dat onze plek tussen het lid, de maatschappij, de maatschappelijke organisaties en de overheid heel kwetsbaar is. Als door de actualiteiten, zoals de realisatie van Natuur Netwerk Nederland (NNN) of stikstof, de belangenverschillen tussen al deze partijen uit elkaar lopen, wordt het voor ons al belangrijker om samen met de leden te kijken welke keuzes we maken. Belangenbehartiging voor het lid op het terrein van agrarische natuurontwikkeling en landschap, wordt al belangrijker en wrijft soms. Nu ben ik van mening dat er zonder wrijving geen glans is en we zullen dan ook onze verantwoordelijkheid blijven nemen en de communicatie blijven ontwikkelen, om met onze leden, vrijwilligers en professionele medewerkers er alles aan doen om alle uitdagingen die er nog komen aan te gaan.
Passie, enthousiasme en flexibiliteit zijn wat mij betreft de sleutelwoorden die ons het bijzondere jaar 2020 tot dit resultaat hebben geleid en zal ook komende jaren onze drijfveer zijn.
Veel leesplezier.
Frank de Wit, voorzitter Water, Land & Dijken
NATUUR EN BIODIVERSITEIT
Water, Land & Dijken werkt continue aan het verbeteren van het biotoop voor weidevogels en tevens van akkervogels binnen ons werkgebied. Groen, ruimte en veel verschillende soorten planten, bloemen, insecten en dieren zijn belangrijk voor de leefomgeving en ons voortbestaan.
Agrarisch natuurbeheer 2020
Wat was 2020 een zwaar jaar. Corona zorgde ervoor dat het contact met boeren en vrijwilligers minimaal was, de extreme droogte vroeg heel veel van de overtuigingskracht van veldcoördinatoren en de bereidheid van boeren om water op het land te zetten. En het landelijke weidevogelresultaat was ook niet rooskleurig. Maar in ons werkgebied ging het gelukkig redelijk. Wij hebben een flinke groep betrokken deelnemers aan het ANLb, 360 agrariërs namen vorig jaar op hun bedrijf maatregelen voor natuur en landschap. Dit op 7.500 ha in de vorm van onder andere weide- en akkervogelbeheer en schone sloten.
In 2020 hadden we van half maart tot begin juni last van een droge periode. Hierdoor was de bodem heel hard met als gevolg dat weidevogels op veel plekken amper voedsel konden vinden. Ze kunnen dan namelijk niet met hun snavel de grond in komen bij hun zoektocht naar wormen. Ook de weidevogelkuikens hadden last van de droogte, in hun leefomgeving waren soms maar weinig insecten te vinden wat pullensterfte tot gevolg kan hebben. Tijdens deze droge periode hadden de weidevogels dus grote behoefte aan vocht, onze boeren zagen dat ook in. Vandaar dat zij op ruim 150 plekken extra water op het land hebben gezet. Allemaal precies daar waar de weidevogels het nodig hadden. Dit op eigen initiatief of door lichte druk van de veldcoördinator.
In 2020 konden we via een Europese subsidieregeling het gebied optimaliseren voor de weidevogels. Met dat geld hebben we eind vorig jaar onder andere bosjes gekapt en percelen ingezaaid met een kruidenrijk mengsel. Er zijn plas-dras pompen gekocht zodat we nog beter voorbereid zijn op een volgende droge periode. Daarnaast zijn er borden aangeschaft waarmee we recreanten wijzen op de rustperiode tijdens het weidevogelseizoen.
Stimuleren van akkernatuur in de droogmakerijen
In de Beemster, Schermer en Purmer hebben in 2020 14 akkerbouwers een akkerpakket met ons afgesloten. Het gaat dan om bloeiende akkerranden (diverse breedtes) langs de percelen en enkele perceel brede vogelakkers. Door het zaaien van deze akkerranden en het creëren van vogelakkers komen er meer insecten, bijen, (nacht)vlinders en wormen op de akkers. Het gevolg daarvan is dat de vogelstand ook kan verbeteren doordat er meer voedselaanbod is.
Ook vormen akkerranden een bufferzone tussen gewas en sloot. Hiermee wordt de drift van bestrijdingsmiddelen naar de waterloop toe aanmerkelijk verkleind. Een rand vanaf 3 meter breed blijkt de drift met 95% te kunnen beperken (direct effect op waterkwaliteit).
De opkomst van de akkerranden viel in mei/juni tegen door het droge voorjaar. Daardoor kregen onkruiden als melde, perzikkruid en melkdistels in eerste instantie bij veel randen de overhand. Gedurende het seizoen trok het gelukkig wel enigszins bij.
Opstellen agrarisch perspectief gebied Peereboom/Opperwoud/de Nes
De provincie Noord-Holland is bezig met een inrichtingsplan voor het gebied Peereboom e/o in Waterland-Oost. Op basis van enkele natuurstudies door diverse ecologische bureaus zijn er inrichtingsschetsen gemaakt voor dit gebied. Omdat een groot deel van het gebied beheerd wordt door boeren vond WLD, vereniging Behoud Boeren Waterland en LTO Noord afdeling Waterland het belangrijk dat er naast een natuurvisie, ook een visie over de toekomst van de landbouw in het gebied geschreven wordt. Daarvoor is in de zomer van 2020 opdracht gegeven.
De basis van deze visie was een inventarisatie bij de 12 agrarische bedrijven in dit gebied welke uitgevoerd is door WLD. De resultaten daarvan geven aan wat voor bedrijven het zijn, welke bedrijfsstijlen ze hebben en wat hun toekomstverwachtingen zijn. Deze inventarisatie is aangevuld met gegevens over o.a. de NNN, deelname aan het ANLb en weidevogeltellingen.
De concept visie is besproken met de 12 bedrijven binnen het gebied en in oktober opgeleverd. Deze landbouwvisie zal één van de bouwstenen worden van het uiteindelijke inrichtingsplan Peereboom e.o.
Het rapport is HIER te downloaden.
Oprichting weidevogelboerderijen vanuit natuurcompensatie Markermeerdijken
Water, Land & Dijken is sinds 2017, in opdracht van Alliantie Markermeerdijken, bezig om met inrichtingsmaatregelen de omstandigheden voor weidevogels te verbeteren bij haar leden. Dit ter compensatie van de natuur die wegvalt door de werkzaamheden met betrekking tot de dijkversterking.
Een bijzondere maatregel binnen dit project is de oprichting van drie weidevogelboerderijen; langdurige verbintenissen met drie boeren binnen ons werkgebied. De beheercontracten zijn in december 2020 ondertekend en zijn in 2021 ingegaan.
De drie bedrijven die met deze langjarige beheercontracten gaan werken, zijn natuurlijk niet voor niets door de selectie gekomen. Ze zetten zich alle drie al vele jaren actief in voor de weidevogels. Met de beheercontracten van 15 jaar krijgen ze de kans om ook op de langere termijn het verschil te kunnen maken voor de weidevogels.
Lukt het om de visdief te laten broeden in ons werkgebied?
Visdieven foerageren in de vele polders binnen ons werkgebied maar broeden er op zeer beperkte schaal omdat er geen geschikte broedgelegenheden en/of onvoldoende broedlocaties voorhanden zijn. In 2020 zijn we dankzij een subsidiebijdrage van ‘Betrekken bij Groen Fonds’ een project gestart om de terugkeer van de visdief als permanente broedvogel in het werkgebied van Water, Land & Dijken te stimuleren. Dit door broedgelegenheid te creëren d.m.v. aanleg van schelpenbanken, schelpeneilanden en met schelpen ingerichte broedplatforms.
In de herfst/winter van 2020-2021 zijn 15 eilanden aangelegd, met verenigde inzet van boeren en vrijwilligers. Het enthousiasme voor dit project onder onze leden was zo groot, dat er ook enkele leden op eigen initiatief vlotjes hebben gebouwd. Met hulp van veld coördinator Willem Overweg, die ze voorzag van bouwtekeningen en een lijstje met benodigdheden, zijn er nog eens 10 visdiefvlotjes bijgekomen.
Het is nu afwachten op de terugkeer naar Nederland van de visdiefjes. We hopen dat ze de schelpeneilanden weten te vinden en dat ze het geschikte broedlocaties vinden.
Met trots kunnen we nu al melden dat de eerste visdiefjes op de eilanden broeden.
Vlinders tellen in het boerenland
In 2020 hebben zeven boeren van Water, Land & Dijken meegedaan met het monitoren van vlinders op hun bedrijf. Vijf boeren monitorden nachtvlinders en bij drie van hen is ook een speciale dagvlinderroute uitgezet. Daarnaast monitorden twee boeren alleen de dagvlinders. Het monitoren valt onder het project ‘Boeren Insecten Meetnet Agrarisch Gebied’ (= BIMAG) . In heel Nederland doen tot nu toe 50 boeren hieraan mee. Het is de bedoeling dat er langjarig, bijvoorbeeld vijf jaar, gemeten gaat worden.
Uit de studie van Kleijn et al. (2018) bleek dat er in Nederland vrijwel geen informatie is over trends van insecten in het agrarisch gebied.. Om een goed meetnet op te zetten in Nederland in agrarisch gebied heeft LTO Noord, Boerennatuur en de Vlinderstichting in 2019 een pilot opgezet om aan de slag te gaan met dag- en nachtvlinders. Vlinders zijn een goede indicator voor biodiversiteit in een gebied.
Het leuke aan dit project is dat boeren zélf meten, al dan niet met hulp van een vrijwilliger. Op deze manier krijgen ze zelf ook een goed beeld van de vlinders op hun land.
NNN Pilot
Eind 2019 is een overeenkomst afgesloten tussen de agrarische collectieven, terreinbeherende organisaties (TBO’s), LTO en de provincie voor een pilot om te kijken of er alternatieve instrumenten (de instrumentenkoffer) zijn voor het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) binnen Natuurnetwerk Nederland (NNN). De provincie heeft immers besloten dat ANLb binnen de NNN vanaf 1 januari 2023 niet meer mogelijk is.,
Begin 2020 is in drie pilotgebieden (Eilandspolder-west, Wormer- en Jisperveld en Mijzenpolder) een projectteam aan de slag gegaan. WLD had zitting in het projectteam. Er zijn keukentafelgesprekken gevoerd met de betrokken boeren om hen te informeren en te horen welke instrument binnen hun bedrijf zou passen. WLD heeft samen met de andere agrarische collectieven binnen Noord-Holland een alternatieve invulling voor Duurzaam Agrarisch Natuurbeheer ontwikkeld. Echter die is in 2020 niet meer mee genomen als alternatief instrument. Begin 2021 heeft de provincie de pilots eenzijdig gestopt. De gebieden zitten nu in de gebiedsgerichte aanpak stikstof / realisatie NNN. Het komende jaar moet blijken. WLD is in overleg met de provincie over haar rol.
Oeverzwaluw in Laag-Holland
In het voorjaar van 2019 liep een van onze veldcoördinatoren tegen iets bijzonders aan. Bij een grondopslag van een loonbedrijf had zich in een berg grond bij een van de boeren van Water, Land & Dijken een kolonie Oeverzwaluwen gevestigd. De grond ligt er nog steeds en ook in het voorjaar van 2020 was de kolonie vanuit Afrika teruggekeerd (met hun jongen) om te broeden.
Door een hele snelle actie zijn, in het voorjaar van 2020, op nog eens vier nieuwe locaties in de Zeevang zwaluwwanden gerealiseerd. De boeren en vrijwilligers onderhouden deze wanden. Vrijwilligers monitoren of er daadwerkelijk broedgelegenheid ontstaat.
Dit project is mogelijk gemaakt door: Prins Bernardfonds, Vogelbescherming, Rotary club Waterland en Water, Land & Dijken.
BELEEFBAAR LANDSCHAP
Recreanten die gebruik maken van deze boerenlandpaden genieten van het waardevolle landschap. We laten zien wat boeren doen voor het landschap en hoe ze dat doen, ook naar bewoners, bestuurders en beleidsmakers. Ook kinderen blijven we hierbij betrekken via de boerderijeducatie projecten.
Geen goed jaar voor boerderijeducatie wegens corona
Het voorjaar en de vroege zomer, tussen maart in juli, is normaal gesproken het hoogseizoen voor de educatieboerderijen. Dan begint de lente, dan plannen de leerkrachten van het basisonderwijs de educatieve uitjes met de klas. In 2020 liep dat anders….
Net op het moment dat de eerste schoolklassen naar de boerderijen zouden gaan, ging Nederland wegens corona in lockdown en de basisscholen dicht. Boerderijbezoeken moesten geannuleerd worden en onzeker was wanneer de scholen weer open gingen. Laat staan of en wanneer er weer mogelijkheid was om met de klas eropuit te gaan.
Voor al onze drie educatieprojecten, zijnde boerderijeducatie Amsterdam, boerderijeducatie Laag Holland en het milieu- en natuureducatie lesprogramma Water-Land lag het plotseling helemaal stil. Toen na de zomervakantie de basisscholen weer een paar maanden open gingen zijn er gelukkig toch nog een aantal klassen naar een educatieboerderij geweest.
WATER
Een goede waterkwaliteit is van belang voor landbouw en natuur. Het boerenbedrijf wil goed water voor het vee en een goed onderhouden sloot. Voor natuur is het belangrijk omdat het plek geeft aan veel biodiversiteit. De waterkwaliteit is de afgelopen jaren al flink verbeterd, maar het kan nog beter.
Inzet baggerpomp goed voor waterkwaliteit en biodiversiteit
In het veenweide gebieden is het nodig om regelmatig de sloten te baggeren. Water, Land & Dijken stimuleert agrariërs om hiervoor de baggerpomp in te zetten. Met baggeren wordt de nutriëntrijke bagger uit de sloot verwijderd waardoor de afvoercapaciteit verbetert en de nalevering van nutriënten uit de waterbodem aan het oppervlaktewater afneemt.
Via ANLb kan men een vergoeding krijgen voor het baggeren van sloten in agrarisch gebied met de baggerpomp. Dankzij een apart project tussen Water, Land & Dijken en Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier kunnen ook agrariërs die land pachten van terrein beherende organisaties een vergoeding krijgen voor inzet van de baggerpomp. In 2020 hebben WLD leden ca. 10 km. aan slootbeheer met de baggerpomp gedaan. Het verschilt per jaar of en hoeveel er gebaggerd wordt, afhankelijk van factoren als diepte sloot, hoeveelheid baggervorming en weersomstandigheden.
Onze rol voor het Landbouwportaal Noord-Holland
Sinds mei 2018 bestaat het Landbouwportaal Noord-Holland. Water, Land & Dijken is vanaf het begin betrokken bij het Landbouwportaal en vertegenwoordigd daarin de Noord-Hollandse collectieven. In 2020 hebben we meegedacht en gewerkt aan het verbeteren van de bodem- en watermaatregelen die via het portaal beschikbaar zijn voor agrariërs in de provincie. Het is belangrijk dat deze aansluiten bij de praktijk en de behoefte vanuit de agrarische sector. Ook is WLD verantwoordelijk voor het thema Duurzaam Bodembeheer als een van de thema’s van het portaal, en coördineert alles rondom de bodemcoaches.
Minder uitspoeling van nutriënten naar de sloot door botanische weiderand
Om de waterkwaliteit te verbeteren kunnen WLD leden via ANLb meedoen met het beheerpakket ‘Botanische weiderand’. Dat houdt in dat ze vanaf de slootkant een strook van 2 meter breed vrijhouden van bagger, mest en slootvuil. Hierdoor is er minder uitspoeling van nutriënten naar de sloot en draagt het bij aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Voor het vrijhouden van de 2-meter brede rand van bagger, mest en slootvuil krijgen de boeren een vergoeding.
De overheid heeft als eis gesteld dat er minimaal 4 indicatorsoorten (specifieke planten) in de botanische rand aanwezig moeten zijn. Water, Land & Dijken wil graag weten of deze er ook inderdaad zijn, en waar. Daarom gaan er al een aantal jaar vrijwilligers het weiland in om de aanwezige planten in de botanische weiderand in kaart te brengen. Elk jaar gaan ze naar een ander gebied.
In 2020 hebben vrijwilligers in totaal 48 botanische weideranden geïnventariseerd bij 7 verschillende boeren in de gebieden Westzaan, Assendelft en Krommenie. Het aantal geïnventariseerde indicatorsoorten varieerde tussen de 2 en 16 soorten. De meest voorkomende indicatorsoorten waren zuring soorten (met uitzondering van ridderzuring), witte klaver en scherpe en kruipende boterbloem. Van de kritische soorten waren vergeet-mij-nietje soorten en moeraswalstro het meest voorkomend. De dotterbloem, veldlathyrus, grote ratelaar en echte valeriaan zijn niet waargenomen in de weideranden.
Foto: distelvlinder op watermunt
BODEM
De bodemkwaliteit kan op veel plekken verbeterd worden door het organisch stofgehalte te verhogen en het bodemleven te stimuleren. Dat zorgt er ook voor dat de bodem meer water kan bergen en de biodiversiteit toeneemt. Daarvoor is het nodig dat wij meer aandacht hebben voor de bodemkwaliteit.
Bodemcoaches
In de landbouw is er steeds meer aandacht voor de bodem. Er ontstaan veel initiatieven om de kennis te vergroten over een goede bodemconditie. Want een gezonde bodem leidt tot minder erosie, goede waterregulatie, ziekte- en plaagwering, zuivering en het vastleggen van CO₂.
Ook in 2020 stonden de bodemcoaches klaar om via het Landbouwportaal Noord-Holland kosteloos op bedrijfsbezoek te gaan. Negen bodemcoaches zijn opgeleid door Water, Land & Dijken omdat het juist van belang is dat kennis over bodem op het boeren bedrijf komt. Op een laagdrempelige manier wordt er samen naar de bodemgesteldheid gekeken en advies gegeven over hoe de bodemkwaliteit te verbeteren.
Helaas vielen de geplande bedrijfsbezoeken vanaf maart 2020 wegens corona stil en konden de bodemcoaches niet meer bij de boeren langsgaan. Wel hebben zij gedurende het jaar extra scholing gedaan om zich nog meer in de complexe bodemmaterie te verdiepen en nieuwe kennis te vergaren.
KLIMAAT
Bodemdaling is een urgent probleem omdat er veel CO2 bij vrij komt en dus bijdraagt aan klimaatverandering. Vanuit onze praktijkkennis willen we bijdragen aan goed beleid voor bodemdaling. Met een praktische aanpak, gestoeld op een economische basis voor de landbouw, vinden er experimenten plaats met nieuwe typen van bedrijfsvoering.
In 2020 veel onderzocht en ontwikkeld binnen het Innovatie Programma Veen
In 2017 is het Innovatie Programma Veen (IPV) opgezet om te onderzoeken wat er tegen bodemdaling gedaan kan worden. Landschap Noord-Holland en Water, Land & Dijken hebben, dankzij de financiering van enkele betrokken partijen, toen de kans gekregen om dit onderzoek op te starten en in te richten.
Binnen het IPV wordt er onderzoek gedaan om oplossingen te zoeken op het gebied van veenbehoud via twee sporen:
- Veenbehoud met behoud van melkveehouderij (drukdrains, greppelinfiltratie)
- Veenbehoud met natte teelt zoals lisdodde
Het uiteindelijke doel is een reductie van de bodemdaling met 90 procent door middel en met behoud van rendabele landbouw.
Tussenrapportage 2020
Inmiddels draait het Innovatie Programma Veen alweer ruim drie jaar. Wat heeft het onderzoek tot nu toe opgeleverd? Welke inzichten zijn er verkregen? Deze vragen en meer zijn verwerkt in de tussenrapportage die in 2020 gemaakt is. Bekijk hier deze tussenrapportage van het Innovatieprogramma Veen
Onderzoeken in 2020
In 2020 is er het nodige onderzocht en door ontwikkelt:
- Ontwikkeling van een app die helpt bij het reguleren van het grondwaterpeil op de percelen met drukdrainage. Voordat de bui losbarst heeft de app ervoor gezorgd dat het water al uit het perceel is gepompt zodat het niet blank komt te staan. Vernatte percelen hebben namelijk geen buffer, waar andere percelen nog wel wat kunnen hebben als het zomers regent, staat een perceel met drukdrainage direct onder water. Maar ook andersom doet de app zijn werk; als de grondwaterspiegel te ver uitzakt, dan pompt het systeem automatisch water in.
- Naast de drukdrains is er in 2020 een start gemaakt met een tweede methode om te vernatten; greppelinfiltratie. De bestaande greppels zorgden altijd al voor de waterafvoer vanaf het land. Nu zetten we ze in voor toevoer van water in drogere periodes. De eerste onderzoeksresultaten tonen aan dat dit een effectieve methode is. Verder onderzoek moet de effecten op de langere termijn bepalen.
- Tevens is er op deze percelen met greppelinfiltratie onderzocht welke aantallen leverbotslakjes er voorkomen in vergelijking met de referentiepercelen. En deden we onderzoek naar de effecten van verschillende vernattingsmaatregelen op de verspreiding van deze leverbotslak.uit de metingen is vastgesteld dat bij vernatting meer leverbotslakjes terug te vinden zijn in de percelen rondom de natte greppels.
- Welke producttoepassingen er zijn voor lisdodde en welke afzetmarkt er is. Daarbij vooral ingezoomd op het maken van Typha Board, een isolatie- en constructieplaat gemaakt van lisdodde die gebruikt kan worden in de bouw. Hoe reageren deze platen op ons Hollandse klimaat (vochtregulering, schimmelwerendheid etc.). Belangrijke testresultaten in het onderzoek naar de toepassing van Lisdodde. Vervolgstappen van dit project zijn dat we met deze platen ook willen testen in klimaatkamers en met verschillende bouwsystemen. En natuurlijk gaan we aan de slag om meer afzetmarkt te creëren.
GLB-PILOT
In de tweejarige GLB pilot hebben we onderzocht wat effectieve maatregelenmenu’s zijn voor vergroening in veenweidegebieden, hoe deze het beste in de diverse onderdelen van het GLB kunnen worden opgenomen en welke rol collectieven hierbij kunnen spelen.
GLB vergroening van de waterrijke veenweiden
In 2019 en 2020 heeft Water, Land & Dijken samen met de collectieven Noord-Holland Zuid en Rijn, Vecht & Venen een pilot voor het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) uitgevoerd. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid gaat in 2023 veranderen. Belangrijke verandering is dat de huidige vergroeningseisen onderdeel worden van de basispremie en dat er een nieuw instrument komt, de ecoregeling, voor meer prestatiegerichte betalingen. Deze betalingen vormen een (vrijwillig te kiezen) aanvulling op de basispremie. In onze pilot hebben we geëxperimenteerd met:
- Ontwikkelen en testen van een keuzemenu met puntensysteem voor bodem-, water en klimaatmaatregelen. In 2020 deden 18 veehouders binnen het werkgebied van WLD mee met de uitvoering hiervan. Vanuit het ministerie van LNV is veel belangstelling voor dit puntensysteem. In 2021 wordt hiervoor een nieuwe landelijke pilot gestart.
- Het creëren van een effectieve groenblauwe dooradering op polderniveau. Hierbij gaat het vooral om lijnvormige verbindingen zoals ecologisch beheerde sloten, oevers, perceelsranden en andere landschapselementen. Dit onderdeel is bedoeld om te kijken of ecoregeling en ANLb elkaar kunnen versterken. Binnen WLD is dit onderdeel uitgevoerd in de Starnmeer en de Polder Katwoude. Daarbij deden 8 veehouders mee.
De veenweidepilot is één van zeven GLB-pilots die verspreid over het land plaatsvonden. De eindrapportage kunt u lezen onze website.
VRIJWILLIGERS
Werken aan méér natuur en een mooier landschap in Noord-Holland? Dat doen de vrijwilligers bij Water, Land & Dijken. Samen met de boeren sterk in plattelandsnatuur.
Ondanks een moeilijk jaar is er toch veel werk verzet
Het jaar 2020 was voor de weidevogelbescherming een moeilijk jaar. Door de coronamaatregelen waren de mogelijkheden voor vrijwilligers beperkt en ook de broedresultaten vielen tegen. Problemen waren een droogteperiode en veel predatie. Des te meer werd de inzet van de vrijwilligers voor de weidevogels en de natuur zeer gewaardeerd.
Kleine groepjes vrijwilligers hebben legsels opgespoord, eventueel met behulp van de drone, zij het met maximaal twee personen. Ook zijn er botanische weideranden geïnventariseerd, vlinders geteld, er is geholpen met aanleggen van schelpenbankjes en/of vlotjes voor de visdief, er zijn akkervogels geïnventariseerd en peilbuismetingen verricht.
Gouden Grutto Pul trofee ging in 2020 naar Dennis Smit
De vrijwilligersraad van Water, Land & Dijken zet elk jaar begin november één van de deelnemende agrariërs in het zonnetje. Dat is de boer, die zich dat jaar heeft onderscheiden in duurzaam natuurbeheer op zijn bedrijf en dat in goede samenwerking met de vrijwilligers doet. Dat betekent meestal dat hij zich buitengewoon heeft ingespannen voor de weidevogels en voor andere natuurwaarden op het bedrijf.
Dennis Smit combineert een gangbaar melkveebedrijf met hoge natuurwaarden. Behalve zijn weidevogels heeft hij ook de zorg voor een kolonie huiszwaluwen aan de stal, en vele boerenzwaluwen in de stal. Samen met de vrijwilligers experimenteert hij graag met het weidevogelbeheer. Zo hebben zij o.a. broedplanken voor scholeksters in de sloten geplaatst. Kruidenrijk grasland, ruige mest en laat maaien zorgen ervoor dat veel van de kuikens vliegvlug worden.
Door de corona maatregelen kon de jaarlijkse slotavond niet op de gebruikelijk wijze plaatsvinden. Via een filmpje zijn de twee genomineerde bedrijven voorgesteld en is de trofee overhandigd aan de winnaar Dennis Smit door Theo de Wit, voorzitter van de vrijwilligersraad.
Monitoring van akkervogels
Van juni tot september 2020 zijn vrijwilligers maandelijks het veld in gegaan om te monitoren welke vogelsoorten er aantroffen werden. De vogelakkers en de wintervoedselakker zijn ook in de winter gemonitord.
In juni en juli vonden de vrijwilligers veelal gele kwikstaarten, graspiepers , kieviten, scholeksters en veldleeuweriken. Allemaal insecteneters die ook gebroed kunnen hebben in de bloemenranden. Het waren geen grote aantallen, maar ze waren wel algemeen aanwezig. In augustus en september begonnen de bloemenranden uitgebloeid te raken en werd er zaad gevormd. Er werden toen meer zaadetende soorten, zoals vinkachtigen waargenomen; kneutjes, groenlingen en veel putters.
Foto: gele kwikstaart
Alternatief voor de slotavond
Zowel de startavond als de slotavond van het weidevogelseizoen konden niet op de gebruikelijke wijze doorgaan door de corona maatregelen van de overheid. Gelukkig zijn met verschillende communicatiemiddelen en –technieken leuke alternatieven te maken. Daardoor was er toch een terugblik op het weidevogelseizoen op onze website. Een speciale pagina was ervoor ingericht met alle feiten en samenvattingen van het seizoen. Via filmpjes spraken onze veldcoördinatoren de vrijwilligers toe en gaven een evaluatie van het weidevogelseizoen in hun gebied. Ook waren de resultaten van de uitgekomen legsels op polderniveau in te zien op deze pagina.
Rugzakje met Water, Land & Dijken logo voor alle vrijwilligers
Om te benadrukken dat de vrijwilligersraad de inzet van alle vrijwilligers in deze moeilijke tijd zeer waardeert is er een extra bedankje naar ieder gestuurd. En wel een praktische rugtas met WLD-logo om mee te nemen in het veld. Door het postgroepje vrijwilligers zijn alle rugzakken ingepakt ter verzending. De vrijwilligers zijn nu helemaal in stijl met de al eerder ontvangen fleecevest en pet.
COMMUNICATIE
Communicatie in 2020
Ook Water, Land & Dijken moest in 2020 uitwijken naar digitale vormen van communiceren met de leden en vrijwilligers. Via Zoom, MS Teams, social media. We hebben tevens filmpjes opgenomen om onze leden en vrijwilligers toch een soort van persoonlijk toe te spreken.
*In 2020 is ons nieuwe beleidsplan gepresenteerd middels een filmpje met uitleg over de thema’s waar we ons de komende vijf jaar op gaan richten.
*Er speelt veel in de landbouw: gebiedsgerichte aanpak stikstof, het toekomstig gemeenschappelijk landbouw beleid (GLB), Natuurnetwerk Nederland (NNN) en de visie van de provincie op bodemdaling. Deze thema’s zullen hoe dan ook gevolgen hebben voor de agrarische bedrijfsvoering. Om onze leden goed te informeren over de ontwikkelingen van deze thema’s in 2020 hebben we informatiefilmpjes gemaakt.
*Er zijn filmpjes gemaakt van de genomineerde agrarische bedrijven voor de Gouden Grutto Pul trofee en de uitreiking van de trofee aan de winnaar.
*De jaarlijkse slotavond om het weidevogelseizoen met elkaar te evalueren heeft ook een digitale vorm gekregen, met een filmpje van voorzitter Frank de Wit. Ook heeft elke veldcoördinator een filmpje gemaakt waarin hij/zij het weidevogelseizoen evalueert.
*Veel berichten, foto’s en filmpjes zijn op de WLD Facebook pagina gezet zodat iedereen ondanks de lockdown mee kon krijgen wat er in het veld gebeurd en waar WLD zich mee bezig houdt.
*Nieuwsbrieven zijn naar agrarische leden, vrijwilligers en relaties gestuurd om ieder goed op de hoogte te houden van de bezigheden, projecten en ontwikkelingen van Water, Land & Dijken.
COLOFON
Inhoudelijk jaarverslag Water, Land & Dijken
